Каковы основные права работника?

Ответ: Работник имеет право трудиться в безопасных условиях, на своевременную и полную оплату труда, отдых (включая ежегодный отпуск), социальное страхование и медицинское обслуживание, участие в управлении организацией через профсоюзы и другие уполномоченные органы.

Какие могут быть основания для увольнения работника по инициативе работодателя?

Ответ: Работодатель может уволить работника по следующим основаниям: за неоднократное неисполнение обязанностей по неизвестным причинам, за отсутствие на рабочем месте без уважительных причин более трех часов в течение рабочего дня, за появление на работе в состоянии алкогольного или наркотического опьянения, за разглашение коммерческой или государственной тайны, а также в случае сокращения штата или прекращения деятельности организации.

Какие гарантии и компенсации предусмотрены в случае увольнения работника?

Ответ: При увольнении работника работодатель обязан выплатить всю причитающуюся зарплату, компенсацию за все неиспользованные отпуска, выходное пособие и другие компенсации, если они положены в соответствии с законодательством или трудовым договором.

«Азаматтық бастамаларды қолдау орталығының» коммерциялық емес акционерлік қоғамының халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру грантының аясында «Жаңа Ру» жастар коалициясы заңды тұлғалар бірлестігінің ұйымдастырумен «Құқығыңды білу міндет» әлеуметтік жобасы бастау алды. Әлеуметтік жобаның маңызды бағыттарының бірі «Көшпелі заң көмегі керуені» заңгерлері Ақмола облысы ауылдары тұрғындарымен кездесті.

Ауыл тұрғындарына құқықтық кеңестер берілді. Мемлекеттік бағдарлама аясында берілетін қайтарымсыз грантты алудың заңдық негіздері, жеңілдетілген несие алудың талаптары, банкроттыққа құжат тапсыруға негіз болатын себептер түсіндірілді. Ауылдардағы тұрғындардың жер дауы, мұрагерлік, төленбеген несиеге байланысты сұрақтарына заң аясында шешу мүмкіндіктері айтылды. Заңгерлер алдағы уақытта қосымша сұрақтар туындаған жағдайда көмек қолын созуға дайын екендерін айтып, байланыс ақпараттарын тұрғындармен бөлісті.

Ауыл тұрғындарына мемлекеттік бағдарлама аясында берілетін қайтарымсыз грантты алудың заңдық негіздері, жеңілдетілген несие алудың талаптары, банкроттыққа құжат тапсыруға негіз болатын себептер түсіндірілді.

Ауылдардағы тұрғындардың жер дауы, мұрагерлік, төленбеген несиеге байланысты сұрақтарына заң аясында шешу мүмкіндіктері айтылды. Заңгерлер алдағы уақытта қосымша сұрақтар туындаған жағдайда көмек қолын созуға дайын екендерін айтып, байланыс ақпараттарын тұрғындармен бөлісті.

В данной статье разъясняем принципы трудового законодательства Республики Казахстан.

Основополагающим принципом трудового законодательства является принцип свободы труда. Этому принципу необходимо придерживаться с  возникновения трудовых отношений до их прекращения. Свобода труда означает, что любой гражданин сам определяет, где ему проявить свои знания и способности. Он может заниматься предпринимательской и иной экономической деятельностью, не запрещенной законом. Только способности, деловые качества, знания и опыт человека должны учитываться при заключении трудового договора и продвижении по службе.

Согласно Конституции РК, каждый имеет право на условия труда, отвечающие требованиям безопасности и гигиены (п. 2 ст. 24 Конституции РК). Обеспечение безопасных условий труда возложено на работодателей и распространяется на все организации, независимо от организационно-правовой формы и формы собственности.

В статье 1 Конституции РК говорится: «Республика Казахстан утверждает себя демократическим, светским, правовым и социальным государством, высшими ценностями которого являются человек, его жизнь, права и свободы». Главный документ также определяет основы охраны труда.

Право на отдых — одно из основных трудовых прав работника. В пункте 4 статьи 24 Конституции РК провозглашено - Каждый имеет право на отдых. Работающим по трудовому договору гарантируются установленные законом продолжительность рабочего времени, выходные и праздничные дни, оплачиваемый ежегодный отпуск.

Бұл мақалада Қазақстан Республикасы еңбек заңнамасының қағидаттары түсіндірме береміз.

Еңбек заңнамасының негізін қалаушы қағидат – еңбек бостандығы  қағидаты. Ол әртүрлі құқықтық нормаларда бар: еңбек қатынасының пайда болуынан бастап оның тоқтатылуымен аяқталғанға дейін. Еңбек еркіндігі, азаматтың өз білімі мен қабілетін қай жерде көрсеткісі келетінін өзі анықтайтынын білдіреді. Ол жұмыс берушімен еңбек қатынастарына кірісуге немесе кәсіпкерлікпен және заңмен тыйым салынбаған өзге экономикалық қызметпен айналысуы мүмкін. Тек адамның қабілеттері, іскерлік қасиеттері, білімі мен тәжірибесі еңбек шартын жасасқанда және қызмет бабында көтерілгенде ескерілуі тиіс.

          Қауiпсiздiк пен тазалық талаптарына сай еңбек ету жағдайына құқығы – конституциялық ереже (ҚР Конституциясы 24-б. 2-т.). Қауіпсіздік еңбек жағдайларымен қамтамасыз ету жұмыс берушілерге жүктелген және ұйымдық-құқықтық нысаны мен меншік нысанына қарамастан, барлық ұйымдарға қатысты. Қауіпсіздік және гигиена талаптарына сай келетін еңбек жағдайларына құқықты қамтамасыз ету қағидаты, барлық жұмыскерлерге белгіленген нормалардың және, мысалы, ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарда қамтылған жұмыскерлер үшін қосымша кепілдіктер көздейтін, арнайы нормалардың үйлесімділігін көздейді.

Еңбек қызметі процесінде жұмыскерлердің өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін қамтамасыз ету бөлігіндегі жұмыскердің айрықша басым жағдайын көрсететін қағидат. Бұл талап ҚР Конституциясының 1-б. негізделген, ол жерде: «Қазақстан Республикасының өзiн демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтiк мемлекет ретiнде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы – адам және адамның өмiрi, құқықтары мен бостандықтары» делінген. Тиісінше, мемлекет, әркiмге тумысынан жазылған, олардан ешкiм айыра алмайтын, абсолюттi деп танылған, заңдар мен өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң мазмұны мен қолданылуын анықтайтын, адамның конституциялық құқықтары мен бостандықтарын мойындайды және оларға кепілдік береді.

Тынығу құқығы – негізгі еңбек құқықтарының бірі. ҚР Конституциясының 24-б. 4-т. сәйкес, әркiмнiң тынығу құқығы бар. Еңбек шарты бойынша, жұмыс iстейтiндерге заңмен белгiленген жұмыс уақытының ұзақтығына, демалыс және мереке күндерiне, жыл сайынғы ақылы демалысқа кепiлдiк берiледi. Еңбек шарты бойынша, жұмыс істейтіндерге ҚР ЕК белгіленген жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығына, демалыс және жұмыс емес мереке күндеріне, жыл сайынғы ақы төленетін негізгі еңбек демалысына, жыл сайынғы ақы төленетін қосымша еңбек демалысына кепiлдiк берiледi.

Жамбыл  обылысы әкімдігінің «Дін проблемаларын зерттеу орталығы» КММ тапсырысымен «Жамбыл облысының діни ахуалын зерттеу» тақырыбындағы мемлекеттік әлеуметтік жобасы аясында «Komek.Demeu.kz» қоғамдық қорының ұйымдастыруымен Жуалы ауданымен халықарасында сауалнама алынуда7

«Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы»Қазақстан Республикасының Заңы – тұтынушылардыңқұқықтары мен мүдделерін қорғай отырып, тұтынушылармен қызмет көрсетушілер және тауар жеткізушілерарасындағы өзара қарым-қатынасты реттейді.

Егер өнім сапасыз болып шықса не істеу керек?

Тұтынушы сапасыз тауарды қайтаруға немесе оны тиісті сападағы ұқсас тауарға айырбастауға құқылы. Егер кепілдік мерзім ішінде тауардан елеулі кемшіліктер анықталған жағдайда, тұтынушы тауарға төленген соманы қайтаруды талап ете алады.

Егер сатушы тауарды қайта алудан бас тартса қалай әрекет ету керек?

Сатушы тауарды қабылдаудан бас тартқан жағдайда, тұтынушы Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитетіне немесе сотқа жүгіне алады. Сонымен қатар, тұтынушы моральдық зиян үшін де өтемақы алуға құқылы.

Сатушы банкрот болған жағдайда тұтынушылардың құқықтары қалай қорғалады?

Сатушы банкротқа ұшыраған жағдайда тұтынушылар конкурстық басқарушыға өз талаптарын қоя алады. Тұтынушылар алдындағы міндеттер маңызды болғандықтан, бірінші кезекте тұтынушылардың талаптары ескеріледі. Бұл сұрақтар мен жауаптар Қазақстан Республикасындағы тұтынушылардың құқықтарын және оларды қорғау тәсілдерін жақсы түсінуге көмектеседі

«Азаматтық бастамаларды қолдау орталығының» коммерциялық емес акционерлік қоғамының халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру грантының аясында «Жаңа Ру» жастар коалициясы заңды тұлғалар бірлестігінің ұйымдастырумен «Құқығыңды білу міндет» әлеуметтік жобасы бастау алды. Әлеуметтік жобаның маңызды бағыттарының бірі «Көшпелі заң көмегі керуені» заңгерлері Абай облысы ауылдары тұрғындарымен кездесті.

Ауыл тұрғындарына құқықтық кеңестер берілді. Мемлекеттік бағдарлама аясында берілетін қайтарымсыз грантты алудың заңдық негіздері, жеңілдетілген несие алудың талаптары, банкроттыққа құжат тапсыруға негіз болатын себептер түсіндірілді. Ауылдардағы тұрғындардың жер дауы, мұрагерлік, төленбеген несиеге байланысты сұрақтарына заң аясында шешу мүмкіндіктері айтылды. Заңгерлер алдағы уақытта қосымша сұрақтар туындаған жағдайда көмек қолын созуға дайын екендерін айтып, байланыс ақпараттарын тұрғындармен бөлісті.

Ауыл тұрғындарына мемлекеттік бағдарлама аясында берілетін қайтарымсыз грантты алудың заңдық негіздері, жеңілдетілген несие алудың талаптары, банкроттыққа құжат тапсыруға негіз болатын себептер түсіндірілді.

Ауылдардағы тұрғындардың жер дауы, мұрагерлік, төленбеген несиеге байланысты сұрақтарына заң аясында шешу мүмкіндіктері айтылды. Заңгерлер алдағы уақытта қосымша сұрақтар туындаған жағдайда көмек қолын созуға дайын екендерін айтып, байланыс ақпараттарын тұрғындармен бөлісті.

2023 жылғы 10 сәуір күні «Жаңа-Ру» жастар коалициясының қауымдастығы» заңды тұлғалар бірлестігінің ұйымдастырумен «Азаматтық бастамаларды қолдау орталығы» коммерциялық емес акционерлік қоғамының гранты аясында «Құқығыңды білу міндет» әлеуметтік жобасының «Көшпелі заң көмегі» керуені іске асырылды. Жоба барысында Байзақ ауданы, Жаңатұрмыс ауылдық округі тұрғындарына құқықтық кеңес берілді. Кездесу барысынды тұрғындардың мүліктік қатынастар, отбалық құқықтар, жер мәселелері және өзге де құқықтық сұрақтарына жауаптар берілді. Ұйым тарапынан болашақта да заңгерлік кеңестер берілетіндігі ескертіліп, байланыс номерлері берілді.

2024 жылы 10 сәуірде «Азаматтық бастамаларды қолдау орталығының» коммерциялық емес акционерлік қоғамының халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру грантының аясында «Жаңа Ру» жастар коалициясы заңды тұлғалар бірлестігінің ұйымдастырумен «Құқығыңды білу міндет» әлеуметтік жобасы бастау алды. Әлеуметтік жобаның маңызды бағыттарының бірі «Көшпелі заң көмегі керуені» заңгерлері Байзақ ауданы, Суханбаев ауылдық округі тұрғындарымен кездесті. Тұрғындарға мемлекеттік бағдарлама аясында берілетін қайтарымсыз грантты алудың заңдық негіздері, жеңілдетілген несие алудың талаптары, банкроттыққа құжат тапсыруға негіз болатын себептер түсіндірілді. 

Ауылдардағы тұрғындардың жер дауы, мұрагерлік, төленбеген несиеге байланысты сұрақтарына заң аясында шешу мүмкіндіктері айтылды. Заңгерлер алдағы уақытта қосымша сұрақтар туындаған жағдайда көмек қолын созуға дайын екендерін айтып, байланыс ақпараттарын тұрғындармен бөлісті.

Дархан-Меркі ауданында орналасқан ауылдық фермер, ол жергілікті билік өзі егін өсірген жердің бір бөлігін жеке қолына беру туралы шешім қабылдаған кезде қиындыққа тап болды. Бұл шешім оның отбасылық шаруашылығының жоғалуына әкелуі мүмкін. Дархан "Жаңа-Ру" жастар коалициясы ұйымдастырған "Көшпелі заң көмегі керуені" кездесулеріне қатысып, өз мәселесін айтты. Заңгерлермен бірге мемлекеттік органдарға шағым түсіріп, биліктің заңсыз әрекеттеріне назар аудара отырып, өз құқығы үшін белсенді күрес жүргізе бастады.

Қорытынды шешім: оның күш-жігері мен заңгерлердің қолдауының арқасында жерді сату туралы шешім жойылды. Дархан өз аймағындағы фермерлердің құқықтарын қорғаудың символына айналды және заңгерлер тұрғындарының жағдайын жақсарту үшін белсенді жұмысын жалғастыруда.

2024 жылғы 18 наурызда «Азаматтық бастамаларды қолдау орталығының» коммерциялық емес акционерлік қоғамының халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру грантының аясында «Жаңа Ру» жастар коалициясы заңды тұлғалар бірлестігінің ұйымдастырумен «Құқығыңды білу міндет» әлеуметтік жобасы бастау алды. Әлеуметтік жобаның маңызды бағыттарының бірі «Көшпелі заң көмегі керуені» заңгерлері Жамбыл облысы Шу ауданы Ақсу ауылы тұрғындарымен кездесті.

Ауыл тұрғындарына құқықтық кеңестер берілді. Мемлекеттік бағдарлама аясында берілетін қайтарымсыз грантты алудың заңдық негіздері, жеңілдетілген несие алудың талаптары, банкроттыққа құжат тапсыруға негіз болатын себептер түсіндірілді. Ауылдардағы тұрғындардың жер дауы, мұрагерлік, төленбеген несиеге байланысты сұрақтарына заң аясында шешу мүмкіндіктері айтылды. Заңгерлер алдағы уақытта қосымша сұрақтар туындаған жағдайда көмек қолын созуға дайын екендерін айтып, байланыс ақпараттарын тұрғындармен бөлісті.

Ауыл тұрғындарына мемлекеттік бағдарлама аясында берілетін қайтарымсыз грантты алудың заңдық негіздері, жеңілдетілген несие алудың талаптары, банкроттыққа құжат тапсыруға негіз болатын себептер түсіндірілді.

Ауылдардағы тұрғындардың жер дауы, мұрагерлік, төленбеген несиеге байланысты сұрақтарына заң аясында шешу мүмкіндіктері айтылды. Заңгерлер алдағы уақытта қосымша сұрақтар туындаған жағдайда көмек қолын созуға дайын екендерін айтып, байланыс ақпараттарын тұрғындармен бөлісті.